qua tang cuoc song | muaban24 lua dao | qua tang tinh yeu |
Ý tưởng lạ của một nhà thơ
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều hiện là Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, là người con sinh ra và lớn lên ở mảnh đất làng Chùa, nằm ven con sông Đáy hiền hòa. Tuy công tác và sinh sống ở TP. Hà Nội nhưng Nguyễn Quang Thiều luôn hướng hồn mình về mảnh đất làng Chùa. Hơn ai hết, ông hiểu được quê hương và luôn mong muốn làm được nhiều hơn cho quê hương khi mình đã có chút tiếng tăm trên thi đàn, văn đàn của nước nhà.
Ông Thiều đã nhiều lần tâm sự, chính người mẹ tảo tần mưa nắng sớm hôm ở quê nghèo đã nuôi dưỡng tâm hồn thơ, hồn văn cho mình. Đặc biệt, người mẹ ấy đã kể cho ông nghe nhiều câu nói đúc kết qua các thế hệ người làng Chùa. Ông bảo rằng, những câu nói đó nhẹ nhàng tinh tế mà như có một sức mạnh cứ ngấm dần vào tâm trí con người và vượt qua thời gian để không bao giờ tàn phai. Rồi ở đâu đó, qua lời ăn tiếng nói của những người hàng xóm láng giềng quê mình, ông lại ngộ ra và bổ sung được thêm nhiều câu đúc kết về cuộc sống mới.
Nhà thơ cho biết: "Hiện nay, ở làng Chùa có khoảng 100 câu như những tuyên ngôn bình dị về cuộc sống, đạo lí làm người vô cùng quý giá và nó được chắt lọc qua nhiều thế hệ người yêu thơ, say thơ". Nhưng việc đúc kết và sưu tầm những câu nói, ngạn ngữ của dân quê mình mà chỉ để viết ra sách cất kĩ trong tủ thì quả là điều đáng tiếc. Chính từ suy nghĩ ấy, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã phối hợp cùng với những hội viên Câu lạc bộ thơ làng Chùa sáng tạo ra ý tưởng treo các tấm biển ghi câu nói của nhiều thế hệ dân làng. Tất cả hơn 100 câu đó đều được gói vào trong cụm từ Lời người làng Chùa .
Ông Nguyễn Quang Thiều bảo rằng, các câu nói Lời người làng Chùa ấy khi được treo lên sẽ thay thế cho những khẩu hiệu chung chung nhạt nhẽo. Những câu nói ấy chính là kết tinh đạo làm người của dân làng Chùa. Nơi đây, thơ ca chính là phương tiện truyền tải đạo làm người ấy.
Người làng Chùa còn nghèo, nhưng họ vẫn luôn giữ được tình làng nghĩa xóm chan hòa yêu thương, đùm bọc lẫn nhau. Chính họ đã nghĩ ra những câu nói, những lời như để truyền đạt lại, răn dạy con cái, dạy cho lớp trẻ ở trong làng. Ý tưởng lạ của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều và những tác dụng thiết thực trong cuộc sống đã thôi thúc chúng tôi về mảnh đất này.
Mục sở thị những tấm biển Lời người làng Chùa
Để giúp tôi hiểu những tuyên ngôn được treo dọc tuyến đường làng, ông Lê Xuân Sủng - Chủ nhiệm Câu lạc bộ thơ làng Chùa đã giới thiệu cho tôi tìm gặp cụ Nguyễn Gia Tế. Cụ Tế năm nay đã 82 tuổi, lưng còng nhưng còn khỏe mạnh và giọng nói sang sảng. Cụ Tế cho biết: "Tôi nói và đọc thơ cả ngày không biết chán, không biết mệt. Đọc Truyện Kiều 2 lần đã thuộc và có thể bình được rồi. Người ta nghiện rượu, nghiện cờ nhưng cả đời tôi chỉ nghiện duy nhất có thơ mà thôi".
Trong khoảng 1 giờ đồng hồ, cụ Tế đã đọc hàng chục bài thơ của bản thân cụ cũng như của những nhà thơ nổi tiếng. Cụ Tế nói ngay rằng, bất kì ai vào làng Chùa đều phải biết điều này: Khi chuẩn bị bước qua chiếc cổng làng, hãy nhìn lên 4 chữ Hán "Vọng tự nhập xuất" khắc trên đó. Nói xong, cụ liền đưa tôi ra cổng làng để mục sở thị điều ấy. Khi nhìn lên dòng Hán tự 4 chữ ấy, cụ cho biết: "Vọng tự nhập xuất" có nghĩa là trông chữ để ra vào làng. Người làng Chùa trọng câu thơ, trọng cái chữ và cái tình hơn hết thảy.
Qua chiếc cổng to đẹp ấy, đi trên con đường bê tông nhỏ chạy dọc theo làng, chúng tôi đã nhìn thấy những tấm biển bằng sắt treo trên cột điện. Ông Lê Xuân Sủng nhớ lại: "Năm 2006, sau khi có ý tưởng của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, tôi khi đó đang làm trưởng thôn và Chủ nhiệm Câu lạc bộ thơ làng Chùa đã trao đổi với các hội viên và quyết định đặt làm 22 tấm biển sắt ở Hòa Bình. Sau đó, chúng tôi đã viết 44 Lời người làng Chùa lên đó".
Cụ Tế cho biết: "Nếu hỏi người làng Chùa về thơ thì từ em nhỏ lớp 3, lớp 5 đến những cụ 80 - 90 có thể đọc vanh vách hàng chục bài ngay lập tức. Thậm chí, họ còn có thể làm được thơ ngay theo một chủ đề nào đó. Nhưng có những câu nói, lời dạy của cha ông thì không phải ai cũng biết. Chính vì vậy, Lời người làng Chùa được treo lên biển là một phương thức truyền tải và lưu giữ tốt nhất".
Khi mới được treo lên cột điện, những tuyên ngôn độc nhất vô nhị này đã ngay lập tức thu hút sự chú ý của mọi người. Ông Sủng kể: Cô bán rau đi qua, bà chăn bò đi lại, rồi những em nhỏ đang tíu tít cắp sách đến trường đều ngước mắt lên nhìn các dòng chữ trên biển. Còn những người bên ngoài khi vào làng Chùa cũng đều ngước mắt lên nhìn những tấm biển một cách tò mò xen lẫn suy tư, thán phục: " Người làng Chùa lấy đức làm gốc và lấy thơ để truyền đức "; " Thuộc một bài thơ hay thì quên đi một câu chửi độc "; " Thơ không làm ra lúa vàng gạo trắng, nhưng thơ làm ra giấc mơ cho người gieo trồng "; " Mất nửa đời học làm thơ, mất cả đời học làm người "; " Một chữ có Ân thì nở hoa, vạn chữ chỉ có Oán thì sinh sâu bọ "…
Tại sao một ngôi làng để xe giữa đường cả tiếng đồng hồ cũng chẳng lo mất trộm? Tại sao bao năm nay chưa từng có một hiện tượng nghiện hút trong làng? Ông Ngô Đức Đạo - Trưởng thôn Chùa hiện nay cho chúng tôi biết rằng có được những điều đẹp đẽ ấy, tình làng nghĩa xóm luôn chan hòa là nhờ một phần rất quan trọng của thơ ca. Đặc biệt, những tấm biển Lời người làng Chùa như một công cụ tuyên truyền, rất bổ ích để chính con người làng Chùa biết sống sao cho tốt đẹp, xứng đáng với truyền thống văn hóa của làng quê, gia đình và đẹp trong mắt những vị khách phương xa khi tới thăm.
Làng Chùa yêu thơ đã hàng trăm năm nay. Đó là truyền thống dường như ngấm vào máu thịt của tất cả mọi người. Cụ Tế nhớ lại thờ kì trước Cách mạng Tháng Tám, khi đó nơi đây có tên là thôn Hoàng Dương thuộc phủ Ứng Hòa (còn làng Chùa là cách gọi nôm) đã có 2 văn hội. Cứ rằm tháng giêng hàng năm, khi rước thành hoàng làng ra Văn chỉ ở chùa thì 2 văn hội này lại thi thơ với nhau. Không chỉ có cụ Tế, ông Sủng mà ai ai chúng tôi gặp đều nói rằng thơ làng Chùa nếu xuất bản phải có hàng trăm, hàng nghìn tập. Nhưng tất cả người làng Chùa đều làm thơ không phải vì mục đích tiền bạc, danh vọng, sự nổi tiếng.
Ông Sủng nhấn mạnh: "Ai muốn làm thơ gì thì làm và tối thứ năm hàng tuần lại được tập hợp để đọc trên đài truyền thanh. Mọi người không chê bai thơ của nhau, cũng không ai gửi cộng tác để lấy tiền nhuật bút. Người làng Chùa sáng tác thơ không giống bất kì ai. Họ lấy thơ làm liều thuốc để sống tốt hơn, để hăng say lao động sản xuất và để hiểu nhau hơn, quý nhau hơn, để tình làng nghĩa xóm mãi mãi được duy trì và truyền thống làng thơ không bao giờ mai một".
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều và các thành viên trong Câu lạc bộ thơ làng Chùa đang có ý định sẽ sửa sang lại và gắn thêm một số tấm biển nữa, đồng thời sẽ có thêm những lời bình ngắn gọn ở dưới mỗi câu để mọi người đọc sẽ dễ hiểu hơn.
Bài và ảnh: H ải Dương
No comments:
Post a Comment